Бугунги кунда илм-фан соҳаси ва инновацион фаолиятни ривожлантириш, илмий-инновацион салоҳиятдан самарали фойдаланиш, мамлакатимиз илм-фанининг илғор ютуқлари ва истиқболли инновацион технологияларни ишлаб чиқаришга кенг жорий этиш, пировард натижада иқтисодиёт тармоқлари ва тадбиркорлик фаолиятини янада ривожлантириш Ўзбекистонда амалга оширилаётган ислоҳотларнинг муҳим йўналишларидан биридир.
Шу мақсадда мамлакатимиз Президенти Шавкат Мирзиёевнинг бевосита раҳбарлигида илм-фан, таълим ва ишлаб чиқаришни ўзаро боғловчи мустаҳкам механизм жорий этилмоқда, республикани ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш ва демократик янгилашда илм-фаннинг ролини кучайтиришга қаратилган кенг кўламли ишлар амалга оширилмоқда.
Президентимиз томонидан 2030 йилга бориб аҳоли жон бошига тўғри келадиган даромадни 4 минг доллардан ошириб, «даромади ўртачадан юқори бўлган давлатлар» қаторига киришдек юксак марра қўйилди. Бунга албатта ҳар бир соҳа ва тармоқда илм-фан ва инновацияларга асосланган ислоҳотларни амалга ошириш ҳисобига эришиш мумкин. Ушбу мақсадларда илм-фан ва инновацион фаолиятни тартибга солувчи 2 та алоҳида қонун қабул қилинди, натижада соҳада рақобат, манфаатдорлик ва жавобгарлик муҳити шаклланди. Бу борада олимларнинг мавқеини ошириш билан бирга уларни моддий қўллаб-қувватлаб, зарур шарт-шароитлар яратилди.
Жаҳоннинг ривожланган давлатларида ёш олимларнинг илмий стажировкаларини мунтазам равишда ташкил этиш амалиёти йўлга қўйилди. Ўтган 2 йилда мамлакатимизнинг 80 та олий таълим ва илмий ташкилотларининг 231 нафар ёш олимлари 21 та хорижий давлатларга илмий стажировкаларга юборилди.
Илмий-тадқиқот муассасаларига жорий йил якунига қадар яна 100 миллиард сўмлик янги асбоб-ускуналар сотиб олинади. Шу билан бирга лойиҳалар доирасида 104 млрд. сўмлик замонавий асбоб-ускуналар харид қилинди. Олимларнинг халқаро даражада илмий-тадқиқотлар билан шуғулланиш имкониятлари кенгайиб, тадқиқотчиларимиз томонидан Германия, Хитой, Ҳиндистон, Туркия, Россия, Венгрия ва Беларусь каби давлатлари билан умумий қиймати 62,9 миллиард сўмлик 70 дан ортиқ тенг шерикликда молиялаштирилаётган халқаро илмий лойиҳалар амалга оширилмоқда. Республикамизда 37 минг нафардан зиёд ходим илмий-тадқиқот ишлари билан банд, жумладан, улардан 80 нафардан ортиқ академик, 2291 нафари фан доктори ва 7891 нафари фан номзодларидир.
Республиканинг илм-фан сектори 300 дан ортиқ академик, олий таълим ва тармоқ муассасаларидан иборат. Ўзбекистон Фанлар академияси мамлакатимизда илмий-тадқиқот ишларини ташкил этиш ва амалга ошириш бўйича етакчи марказий ташкилот бўлиб, у ерда замонавий илм-фан ва илмий-техник йўналишлар ҳамда мутахассисликлар бўйича нуфузли илмий мактаблар муваффақият билан ривожланиб бормоқда. Илм-фан соҳаси олдидаги муҳим вазифа – миллий иқтисодиётимизни технологик ва инновацион жиҳатдан модернизация жараёнларини тўла-тўкис таъминловчи, самарали ва рақобатбардош тадқиқот ва ишланмаларни шакллантиришдир. Илмий жамоатчилик ва мустақил экспертларнинг фикрича грант лойиҳалари танловлари – молиялаштиришнинг энг шаффоф тури саналади. Инновацион ривожланиш вазирлиги томонидан илмий-тадқиқот ишларига давлат буюртмаси механизми жорий этилиб, тематик мавзулар бўйича мунтазам равишда танловларни эълон қилиб бориш амалиёти татбиқ этилди.
Илмий-тадқиқот ишларига давлат буюртмаси талабларига мувофиқ тематик мавзуларни шакллантиришда қуйидагиларга алоҳида эътибор қаратилмоқда:
● таклиф этилаётган мавзу доирасида илгари грант асосида лойиҳа бажарилган бўлса – унинг натижалари тавсия этилаётган мавзу доирасида бажарилиши режалаштирилган илмий лойиҳадан фарқли жиҳатлари аниқ баён этилганлиги;
● тавсия этилаётган мавзу доирасида бажарилиши режалаштирилган илмий лойиҳа якунида қўлга киритиладиган муҳим илмий натижа – маҳсулот, янги ишланма, технологиянинг аниқ тавсифи баён этилганлиги;
● илмий лойиҳа якунида қўлга киритиладиган муҳим илмий натижа – маҳсулот, янги ишланма, технологияга қайси тармоқда қанча талаб ва эҳтиёж мавжудлиги аниқ рақамларда кўрсатилиши зарур;
● илмий лойиҳа якунида қўлга киритиладиган муҳим илмий натижа – янги ишланма, маҳсулот, технология унинг хорижий мавжуд аналоглари билан таққосланган ҳолда қиёсий устунлиги рақамлар билан солиштирилиши, таҳлил қилиниши, агар шу каби маҳсулотлар импорт қилинаётган бўлса, импорт ўрнини қоплаш ва келгусида ушбу технология асосида маҳаллий хомашё асосида маҳсулот ишлаб чиқаришни ташкил этиш истиқболларининг чуқур таҳлил қилинганлиги;
● илмий лойиҳа якунида яратиладиган янги ишланма (технология) асосида маҳсулот/хизмат ишлаб чиқаришнинг ресурс/хомашё базаси ва зарур инфратузилманинг (илмий лаборатория, келгусида сериялаб ишлаб чиқариш учун ишлаб чиқариш базаси) мавжудлиги асослаб берилганлиги;
● мавзу доирасида бажариладиган лойиҳани амалга ошириш учун сарфланадиган йиллик меҳнатга ҳақ тўлаш харажатлари, илмий тадқиқот учун зарур бўлган асбоб-ускуналарни харид қилиш харажатлари, шунингдек, зарур реагентлар, реактивлар ва бутловчи қисмларни сотиб олиш харажатларидан келиб чиқиб йиллик молиялаштириш ҳажми миқдори асослаб берилганлиги;
Шуҳрат ОТАЖОНОВ,
Инновацион ривожланиш вазирлигининг «Илмий ва инновацион фаолиятга
оид дастурларнишакллантириш ва мониторинг қилиш» бошқармаси бошлиғи
0
313 
