Нафақат Оролбўйида, балки мамлакатимизда энг йирик саноат корхоналаридан ҳисобланган, Марказий Осиё минтақасида кальцинацияланган сода ишлаб чиқарувчи ягона қувват – «Қўнғирот сода заводи» масъулияти чекланган жамияти қўшма корхонаси фаолият кўрсата бошлаганига 16 йил бўлди. Тарихан қисқа бу даврда завод рақобатбардош маҳсулотлари билан жаҳон бозорида ўз ўрнини топиш баробарида истиқболли лойиҳалар самараси ўлароқ ишлаб чиқариш салоҳиятини изчил ошириб борди. Бугунга келиб заводда кунига 600 тонна сода ишлаб чиқарилмоқда. Йилига 200 минг тонна ишлаб чиқарилаётган маҳсулот асосан шиша ва ювиш воситалари ишлаб чиқаришда, рангли металлургия ва енгил саноатда ҳамда қоғоз саноатида, сув тозалаш ишларида асосий кимёвий қўшимча сифатида ишлатилади.
«Қўнғирот сода заводи» МЧЖ қўшма корхонаси Бош директорининг Инвестиция масалалари бўйича ўринбосари Даврон АҲМЕДЖАНОВ билан суҳбатимизда корхонани модернизациялаш ва фаолият самарадорлигини оширишга йўналтирилган лойиҳалар ҳамда уларни амалга татбиқ этиш учун хорижий сармояларни жалб қилиш масалаларига эътибор қаратдик.
– Бугунги кунда завод маҳсулотлари асосан «Кварц», «Навоий кон-металлургия комбинати», «Ўзкимёсаноат» АЖ корхоналарига, «CAMPALIA XK» масъулияти чекланган жамиятига, «Асл ойна» очиқ акциядорлик жамиятига ва бошқа корхоналарга узлуксиз етказиб берилмоқда, – дейди Д. Аҳмеджанов. – Эътиборлиси, маҳсулотларимизга ташқи бозорда ҳам талаб ортиб, ҳамкорларимиз географияси кенгайиб бормоқда. Жумладан, маҳсулотлар ўтган йиллар мобайнида Қозоғистон, Қирғизистон, Россия, Тожикистон, Афғонистон ва Эрон каби давлатларга экспорт қилинди.
Бу ютуқлар ва ишлаб чиқариш суръатининг ошишида инвестициялар, хусусан, хорижий инвестицияларнинг ўрни ҳамда аҳамияти катта. Айниқса, давлатимиз раҳбарининг 2019 йил 3 апрелда қабул қилинган «Кимё саноатини янада ислоҳ қилиш ва унинг инвестициявий жозибадорлигини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарорига кўра 2030 йилгача мўлжалланган Кимё саноатини ривожлантириш дастури ҳаётга татбиқ қилингани заводимиз фаолиятида янги даврни бошлаб берди. Айтиш жоизки, мазкур дастурга биноан қиймати 12 млрд. долларлик, шу жумладан, тўғридан-тўғри инвестициялар ҳисобига 1,7 млрд. долларлик 30 дан ортиқ лойиҳани амалга ошириш кўзда тутилмоқда.
Жумладан, маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмини йилига 200 мингдан 450 минг тоннагача ошириш лойиҳасига Россиянинг «Салюс» компаниялар гуруҳи жалб қилинди. 2025 йилнинг охиригача амалга оширилиши керак бўлган бу лойиҳа қиймати 190 млн. АҚШ долларини ташкил этади. Дарвоқе, юқорида келтирилган қарорга мувофиқ корхона акцияларининг 51 фоизи Бирлашган Араб Амирликларининг «NCV International DMCC» компаниясига сотилганини ҳам келтириш ўринлидир.
– Биламизки, ҳар қандай инвестор ишлаб чиқаришни ривожлантиришга шунчаки сармоя киритмайди, бунинг учун у лойиҳа истиқболига ишониши, сарф этган маблағи фойда келтиришига кўзи етиши керак. Шу маънода Сиз таъкидлаб ўтган БАА компаниясининг Қўнғирот сода заводига инвестиция киритиши хорижий инвесторнинг нияти етарлича жиддийлигидан далолат беради, тўғрими? Сизнингча, инвесторнинг айнан бу танловига қайси омиллар таъсир кўрсатган?
– Маълумки, калцинацияланган сода ва техник туз каби маҳсулотларимизга ички, ташқи бозорда талаб ниҳоятда юқори ҳамда бу кўрсаткич йилдан-йилга ошиб бормоқда. Табиийки, маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажми ортгач, моддий жиҳатдан ҳам корхона тез оёққа туради ва бу инвестицион жозибадорликни оширади. БААлик инвесторлар «Қўнғирот сода заводи»нинг 51 фоизлик акцияларини сотиб олишганида айнан шу жиҳатларга аҳамият қаратишган бўлса, ажаб эмас.
– Ҳозирги кунда корхонада яна қандай инвестиция лойиҳалари амалга оширилмоқда? Яқин ва узоқ муддатли лойиҳалар ҳақида ҳам маълумот берсангиз?
– Сўнгги амалга татбиқ этилган инвестицион лойиҳалардан бири жорий йилнинг февраль ойида синовдан ўтказилган бўлиб, қиймати 1,700 минг АҚШ долларига яқин ва кўпроқ ички имкониятларимиздан фойдаланишга асосланган. Лойиҳа атмосферага чиқаётган юқори концентрацияли карбонат ангидридни ишлаб чиқариш жараёнига қўшиш натижасида сода ишлаб чиқаришни 10 минг тоннага ошириш имконини беради.
Лойиҳа тасдиқлангач, қурилиш ишлари олиб борилди ва узунлиги 15,2 км, диаметри 280×16,6 мм бўлган полиэтилен қувурлар тортиб келинди. Карбонат ангидрид газини «Uz-Kor Gas Chemical» қўшма корхонасидан келтириш учун компрессор станцияси ўрнатилди. Шунингдек, «Uz-Kor Gas Chemical» қўшма корхонасининг барча зарур алоқа тармоқлари юқори концентрацияли карбонат ангидрид газини ишлаб чиқаришни узлуксиз таъминлаш учун уланди. Қурилиш-монтаж ишлари ниҳоялангач, 72 соат ичида эксплуатацион синовлар ўтказилди ва жорий йил февраль ойининг биринчи ўн кунлигида фойдаланишга топширилди.
Ўрта муддатли лойиҳалардан бири – бу маҳсулот ишлаб чиқаришни 250 минг тоннага оширишни кўзда тутувчи Ўзбекистон кимё саноатидаги энг йирик лойиҳа бўлиб, ўтказилган тендер савдоларида Хитойнинг «Сити» ва «Камси» компаниялари ва Россия Федерациясидан «Салюс» МЧЖ компанияси иштирок этди. Тендер якунида Россия компанияси ғолиб деб топилди. 2022 йилнинг март ойида буюртмачи ва бош пудратчи ўртасида дастлабки шартномалар имзоланди ва аниқ режалар келишиб олинди. Лойиҳага кўра янги қувватни қуриш, жиҳозларни ўрнатиш ва ишга туширишнинг умумий қиймати 190 миллион доллардан ошмаган ҳолда бажарилиши бизнинг барча техник ва бошқа параметрларимизга мос келди. Қолаверса, россиялик ҳамкорларимизнинг сода ишлаб чиқариш борасида ҳам катта тажрибаси борлигини айтиб ўтиш жоиз.
Жорий йилнинг 17-20 май кунлари Қўнғирот сода заводига бош пудратчи – «Салюс» компания ва «УНИХИМ» АЖдан ташриф буюрган мутахассислар билан учрашув доирасида лойиҳа бўйича долзарб масалалар юзасидан келишувларга эришилди. Жумладан, лойиҳанинг асосий техник eчими пудратчи томонидан ишлаб чиқилиши ва ҳар бир объектнинг техник eчими алоҳида тақдим қилиниши; лойиҳанинг бош режаси объектларнинг жойлашуви билан тез орада ишлаб чиқилиши; қурилиш ишларини бошлаш учун зарур бўлган омиллар, яъни дастлабки лойиҳа муддати, ишчи кучи ва қурилиш техникалари мобилизацияси каби масалалар юзасидан келишиб олинди. Лойиҳанинг техник жиҳатлари бўйича атрофлича муҳокамалар олиб борилиб, томонлар ўртасида баённома расмийлаштирилди.
0
295 
