● ЕТТБ 2023 йил учун ўзининг минтақавий ўсиш прогнозини 2,2 фоизга камайтиради;
● Инфляция ЕТТБ иқтисодиётларининг 3/4 қисмидан кўпроғида икки хонали қийматларга етади;
● Прогнозга кўра 2023 йилда Марказий Осиё иқтисодиётлари ўртача 5,2 фоизга, 2024 йилда эса 5,4 фоизга ўсади;
● Юқори фоиз ставкалари, инфляция ва товар нархи узоқ муддатли минтақавий ўсишга таъсир кўрсатиши мумкин.
Минтақавий ўсиш прогнози
Европа тикланиш ва тараққиёт банки ўзининг сўнгги «Минтақавий иқтисодий истиқболлар» прогнозида газнинг юқори нархлари, шунингдек, қатъий молиялаштириш шароити туфайли юзага келган инфляция Шарқий Европа мамлакатлари ва ундан ташқарида ўсишни секинлаштираётганини маълум қилди. Банкнинг уч қитъани қамраб олган минтақаларида ўсиш суръати 2023 йилда феврал ойидаги 2,2% прогнозига нисбатан бироз пасайган ҳолда 2,2 фоизни ташкил қилиши кутилмоқда. Инфляция босимлари аста-секин камайгани сари ўсиш 2024 йилда 3,4 фоизгача тезлашади, бу феврал ойида 3,3% прогнозидан юқори.
2023 йил учун прогнознинг пасайишига таъсир кўрсатувчи омиллар: феврал ойидаги зилзилаларнинг иқтисодий таъсири ва Туркияда кейинчалик кейинги йил кредит шартларининг кутилаётган қатъийлашуви; Жанубий ва Шарқий Ўрта ер денгизидаги ислоҳотларнинг кечикиши; ривожланган мамлакатларда суст ўсиш таъсири, Марказий Европа ва Болтиқбўйи давлатларидаги турғун инфляция ва молиявий шароитларнинг мураккаблашуви ва бошқалар.
2022 йилда ўсиш Россиянинг Украина билан уруши бошланишидан олдинги, 2021 йилдаги 7,2 фоиздан 3,3 фоизгача пасайди. 2022 йилда, хусусан ковиддан кейинги тикланиш туфайли кучли бошланиш икки кетма-кет чоракдаги салбий ўсишдан сўнг содир бўлди. Ушбу техник рецессия 1990 йилларнинг ўрталаридан бошлаб ЕТТБ минтақаларига таъсир кўрсатган тўртинчи рецессия бўлиб, аввалгиларига 1997-1998 йиллардаги Осиё ва Россия иқтисодий инқирозлари, 2008-2009 йиллардаги глобал молиявий инқироз ва COVID-19 пандемияси сабаб бўлган.
Биз ўзимизнинг минтақавий иқтисодий истиқболлар ҳақидаги янги ҳисоботимизни «Ҳолатни сақлаб туриш» деб номладик, – деди ЕТТБ бош иқтисодчиси Беата Яворчик.
– Инфляция пасайиши мумкин, аммо биз фаолият юритаётган мамлакатларнинг 3/4 қисмидан кўпроғида у ҳамон икки хонали қийматни ташкил этади. Шунингдек, биз ЕТТБ минтақаларидаги уй хўжаликлари дарҳол бирин-кетин иккита рецессияга дуч келиб, қийинчиликларни бошдан кечираётганига оид далилларни кўраяпмиз».
Инфляция энергия нархларининг ўртача пасайиши баробарида пасая бошлаши мумкин, аммо у март ойида ЕТТБ минтақалари бўйича ўртача 14,3 фоизни ташкил қилди.
ЕТТБ томонидан жаҳон банки билан ҳамкорликда ўтказилаётган «Ўтиш давридаги ҳаёт» мавзусидаги тадқиқот навбатдаги босқичи дастлабки натижалари шуни кўрсатмоқдаки, ЕТТБ минтақаларидаги уй хўжаликларининг 55 фоизи жамғарма тўплай олмайди, чунки улар иш ҳақидан иш ҳақигача яшайди, 10% респондентлар қарзларининг тўпланиб қолганлигини билдиришди. Аксарият уй хўжаликлари ғоят чекланган захираларга эга, ЕТТБ минтақаларидаги уй хўжаликларининг 59 фоизи ўзларининг асосий харажатларини жамғарилган пул ҳисобидан зўрға бир ойга қоплай олишларини айтишди.
Марказий Осиёда ўсиш
ЕТТБ ўзининг Самарқанддаги йиллик йиғилиши ўтказилаётган кунларда эълон қилинган минтақавий иқтисодий истиқболлар ҳақидаги сўнгги ҳисоботига кўра 2023 йилда Марказий Осиё, жумладан, Қозоғистон, Қирғизистон Республикаси, Мўғулистон, Тожикистон, Туркманистон ва Ўзбекистон иқтисодиётларининг ўртача 5,2 фоизга ўсишини кутмоқда.
Екатерина ЯРМОЛИК, «O‘zIA» журнали мухбири
0
290 
