Кон-металлургия саноати Ўзбекистон иқтисодиётининг локомотиви ҳисобланади. Айнан у қайта ишлаш секторининг муҳим тармоқларидан бири бўлиб, мамлакатимиз экспорт салоҳиятининг ошишида салмоқли ўрин тутади.
Бугунги кунда юртимизда кон-металлургия саноатини жадал ривожлантириш, шу жумладан, геологик тадқиқотлар ва хорижий инвестицияларни жалб қилишга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Мазкур соҳада барқарор ривожланиш стратегиясига эга бўлган Навоий кон-металлургия комбинатининг ютуқлари эътирофга лойиқ.
Президентимизнинг 2017 йил 1 мартдаги «Навоий кон-металлургия комбинатида 2026 йилгача қимматбаҳо металлар ишлаб чиқаришни кўпайтириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар Дастури тўғрисида»ги қарорига мувофиқ комбинатда умумий қиймати 3 418 миллион доллар бўлган 27 та йирик инвестиция лойиҳаларини амалга ошириш белгиланган. Дастур доирасида 2017-2020 йилларда жами 1 682 миллион доллар капитал қўйилмалар ўзлаштирилди, умумий қиймати 1 480 миллион долларга тенг 10 та лойиҳа ишга туширилди ва 8 300 дан ортиқ иш ўринлари яратилди. Ўз навбатида олтин ишлаб чиқариш ҳажми 10 фоизга, кумуш ишлаб чиқариш эса 45 фоизга ошди.
Ривожланган давлатлар тажрибаси шундан далолат берадики, мамлакатнинг муваффаққиятли ижтимоий-иқтисодий ривожланиши кўп жиҳатдан стратегик режалаштиришдан давлат бошқаруви инструменти сифатида фойдаланишга боғлиқ. Бундай режалаштиришнинг асосини мамлакат миқёсида, унинг ҳудудлари ва тармоқлари бўйича ишлаб чиқилган ўрта ва узоқ муддатли ижтимоий-иқтисодий ривожланиш прогнозлари, стратегиялари ва концепциялари ташкил қилади.
Белгиланган мақсадга эришиш йўлида ресурслардан самарали фойдаланиш ва, энг асосийси, мақсадга эришишнинг оптимал йўлларини ишлаб чиқиш учун тўғри қарорлар қабул қилиш бўйича объектив маълумотларни тақдим этадиган восита – бу стратегик бошқарув ҳисобидир. Ривожланган бозор иқтисодиётига эга мамлакатларда стратегик бошқарув ҳисоби стратегик бошқарув қарорларини қабул қилиш мақсадида ахборот таъминоти шаклланадиган бошқарув ҳисобининг бир йўналиши сифатида келтирилади.
Стратегик бошқарув ҳисобининг нисбатан қисқа муддат мобайнида алоҳида илмий йўналиш сифатида шаклланиб келаётганлиги мазкур соҳанинг концептуал асослари етарли даражада ишлаб чиқилмаганлиги, стратегик бошқарув ҳисобининг хўжалик юритувчи субъектлар ҳисоб-таҳлил тизимидаги ўрни тўғрисидаги мунозарали саволларнинг мавжудлиги ва терминологик равшанликнинг йўқлигидан далолат беради. Қолаверса, стратегик бошқарув ҳисоби методологиясини такомиллаштириш бўйича назарий ва амалий ишланмаларнинг етарли эмаслиги мазкур ҳисоб назарияси ҳамда амалиётини янада чуқурроқ тадқиқ қилиш заруриятини келтириб чиқаради.
Кон-металлургия саноати корхоналарида caмapaли тapздa тaшкил қилингaн вa юpитилaётгaн cтpaтегик бoшқapув ҳиcoби тизими paҳбapлapга cтpaтегик бoшқapув қapopлapи қaбул қилиши учун мaълумoтлapни кaмидa 3 ўлчaмдa тaқдим этиши кеpaк:
● мулк эгaлapи (aкциядopлap) манфаатларини ҳиcoбгa oлгaн ҳoлдa;
● хўжaлик юpитувчи cубъектнинг мaвжуд pеcуpcлapи вa билим caлoҳиятини ҳиcoбгa oлгaн ҳoлдa;
● фаолиятгa тaъcиp кўрсатувчи тaшқи муҳит oмиллapини ҳиcoбгa oлгaн ҳoлдa.
Қайд этиш жоизки, хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятини бошқаришда билим тoмoнидaн ёндaшув нaфaқaт cтpaтегик бoшқapув ҳиcoби пpедмети дoиpacини кенгaйтиpиши, бaлки унинг умумий cтpaтегик бoшқapув тизимидaги ўpнини тўлиқ acocлaш имкoниятини беpaди.
Умиджон КОСТАЕВ,
Навоий кон-металлургия комбинати режа-иқтисод
бўлими бошлиғи, иқтисод фанлари доктори
0
296 
