Кейинги йилларда Ўзбекистон ўз тўқимачилик соҳасини фаол ривожлантирмоқда, бугун бу мамлакат иқтисодиётининг энг муҳим ва изчил ўсаётган тармоқларидан бирига айланган. Шунга қарамай, тўқимачилик соҳаси юқори энергия истеъмоли билан ажралиб туради, бу кўрсаткич дунёдаги ўртача кўрсаткичдан анча юқори, истеъмол ҳажми ўсиши бундан далолат беради. Хусусан, 2022 йилда Ўзбекистонда электр энергиясини ишлаб чиқариш ўсиши 2017 йилга нисбатан 122 фоизни, энергия истеъмоли ўсиши эса 142 фоизни ташкил этди. Агар энергия сарфини иқтисодиёт тармоқлари кесимида кўздан кечирсак, тўқимачилик маҳсулотларини ишлаб чиқариш ҳажми 2017 йилга нисбатан 3,1 баравар ошган бўлса, электр энергия истеъмоли 2,5 баравар, табиий газ истеъмоли 2,6 баравар ошган.
Энергия захиралари истеъмолининг ортиши, мамлакат энергия тизимига юклама ва катта харажатлардан ташқари, атроф-муҳитга ҳам салбий таъсир қилади. Шу муносабат билан Ўзбекистон саноатида «яшил» энергетика сари дадил қадам қўйиш муаммонинг долзарб ечими ҳисобланади. Давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёев раҳбарлигида бу борада иқтисодиёт тармоқлари, аҳоли масканлари ва ижтимоий соҳа объектларида қайта тикланувчи энергия манбаларини кенг жорий этиш, тўқимачилик ва тикув-трикотаж саноати корхоналари томонидан «яшил» энергиядан фойдаланишни янада кенгайтириш бўйича тизимли ишлар олиб борилмоқда.
Хусусан, 2024 йилга мўлжалланган мақсадлар ҳамда «2022-2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегияси»га мувофиқ, «Иқтисодиётни электр энергияси билан узлуксиз таъминлаш ҳамда «Яшил иқтисодиёт» технологияларини барча соҳаларга фаол жорий этиш, иқтисодиётнинг энергия самарадорлигини 20 фоиз ошириш» баробарида уй-жой-коммунал хўжалиги, ижтимоий соҳа объектлари ва бошқа соҳаларда қайта тикланувчи энергия манбаларини кенг жорий этиш ва энергия самарадорлигини ошириш зарур.
Ўзбекистон Республикаси Президенти ШҲТ давлатлари раҳбарларининг онлайн-Саммити чоғида бу масалани халқаро даражага олиб чиқиб ва мамлакатларни «яшил» энергетика соҳасида ҳамкорликни ривожлантиришга чақириб, Ташкилот иқлим ўзгаришига мослашув ва декарбонизация бўйича ҳамкорликни кучайтириши зарурлигини, бунга эса муқобил қуёш ва шамол энергетикасини, «ақлли» қишлоқ хўжалиги ва сув тежашни жорий этиш орқали эришиш мумкинлигини таъкидлаб ўтди.
«Яшил» энергетика, деганда нимани тушунамиз?
Бунда биринчи бўлиб қуёш, шамол, сув каби қайта тикланувчи манбалардан энергия ишлаб чиқаришни кўз олдимизга келтирамиз. Аммо «яшил» энергетиканинг бошқа жиҳатлари ҳам борки, улар атроф-муҳитга камроқ салбий таъсир кўрсатадиган электр энергияси ишлаб чиқаришни назарда тутади.
Бу борада тўқимачилик соҳасида пахтани қайта ишлаш, маиший чиқиндиларни турли материалларга айлантириш технологияларини жорий этиш бўйича бевосита ҳаракатлар амалга оширилди. Шунинг баробарида, тўқимачилик соҳасида айланма сув таъминоти, қайта тикланувчи манбалар соҳасида инновациялар борасида катта илгарилашга эришилди, бу эса барча томонлама «яшил» мамлакатга айланишнинг нафақат оқилона ва иқтисодий фойдали, балки ягона тўғри йўлидир. Ўзбекистон қулай иқлим шароитлари ва жуғрофий жойлашуви, йил давомида қуёшли кунлар кўплиги эвазига бу соҳада улкан салоҳиятга эга. Шу сабабдан қуёш энергиясидан фойдаланиш Ўзбекистонда «яшил» энергетикани ривожлантиришнинг энг истиқболли йўналишларидан бири саналади. Қуёш энергияси ҳам ишлаб чиқариш жараёнларида сувни иситиш, ҳам электр энергиясини ҳосил қилиш учун қўлланиши мумкин. Ҳозир Ўзбекистонда тўқимачилик соҳасида қуёш энергиясидан фойдаланиш бўйича тажриба тўпланган (жадвалга қаранг).
Мухаммад ДЖУМАНИЯЗОВ, «Ўзтўқимачиликсаноат» уюшмаси раиси ўринбосари
0
294 
